DEFINICJE
MOWA NIENAWIŚCI
(pochodzi od angielskiego określenia hate speech)
Według definicji ustalonej przez Radę Europy (1997):
„mowa nienawiści obejmuje wszelkie formy wypowiedzi, które szerzą, propagują czy usprawiedliwiają nienawiść rasową, ksenofobię, antysemityzm oraz inne formy nienawiści bazujące na nietolerancji, m.in.: nietolerancję wyrażającą się w agresywnym nacjonalizmie i etnocentryzmie, dyskryminację i wrogość wobec mniejszości, imigrantów i ludzi o imigranckim pochodzeniu”.
Jak mówi L. Nijakowski: „mowa nienawiści polega na przypisywaniu szczególnie negatywnych cech lub wzywaniu do dyskryminujących działań wymierzonych w pewną kategorię społeczną, przede wszystkim taką, do której przynależność jest postrzegana jako «naturalna» (przypisana), a nie z wyboru” (kolor skóry, orientacja seksualna, kalectwo, język ojczysty, etniczność, płeć). M. Czyżewski natomiast opisuje mowę nienawiści jako „wypowiedzi lżące, wyszydzające lub poniżające jednostki lub grupy”.
Aktualnie trudno o jednoznaczną definicję hejtu. Uważa się, że hejt i mowa nienawiści to dwa pokrewne, ale odrębne zagadnienia. Dla uproszczenia przyjmuje się często, że hejting jest mową nienawiści występującą w obszarze internetowym (Stasiewicz, 2017, s. 13).
Jednocześnie bardzo niepokojące jest to, że część społeczeństwa (a przede wszystkim młodzież) traktuje hejt jako coś zupełnie naturalnego. Jest on tak powszechny, że stał się efektem ubocznym powszechnego dostępu do przestrzeni wirtualnej.
TROLLING
Oprócz hejtowania w internecie występuje także trollowanie. Jest to anty-społeczne zachowanie, które charakterystyczne jest dla forów dyskusyjnych oraz innych miejsc w przestrzeni wirtualnej, w których prowadzi się dyskusje. Polega ono na zamierzonym wysyłaniu napastliwych, kontrowersyjnych i często też nieprawdziwych przekazów, które mają na celu obrażenie lub ośmieszenie innych użytkowników dyskusji. Trolle swoimi napastliwymi komentarzami dążą głównie do zwrócenia na siebie uwagi i sprowokowania innych użytkowników.
beauty hate
Jest to szczególna odmiana internetowego hejtu nakierowana głównie na wyszydzenie czyjegoś wyglądu. Z badań przeprowadzonych na zlecenie marki Rimmel przez pracownię badawczą Delineate wynika, że 57 mln kobiet doświadcza krzywdy z powodu beauty hejtu. Najczęściej dotyka on osób młodych, do 25. roku życia, które są aktywne w mediach społecznościowych. Część z nich reaguje kasowaniem swoich zdjęć lub ich retuszowaniem (co z kolei przyczynia się do kreowania nierealnych kanonów piękna). W bardziej drastycznych przypadkach kończy się zaburzeniami odżywiania, samookaleczaniem, sięganiem po używki.
hate pages
To strony internetowe, które tworzone są specjalnie po to, aby publikować na nich hejterskie treści dotyczące konkretnego tematu lub osoby. Jest to niestety zjawisko coraz bardziej popularne wśród młodzieży, która tworzy takie strony, aby znęcać się nad rówieśnikami. Jest to tym bardziej niebezpieczne, że potęguje hejt i stwarza poczucie przyzwolenia, gdyż tworzy zamkniętą społeczność, w której wszyscy używają tego samego języka nienawiści i pogardy.
prawo
Polski system prawny w odróżnieniu od austriackiego, brytyjskiego czy amerykańskiego nie zawiera pojęcia „mowa nienawiści”. Dlatego też w takich sprawach trudne jest doprowadzenie do orzeczenia winy, a dodatkowo proporcjonalnie do obserwowanych przykładów hejtu (zwłaszcza internetowego), niewiele ze spraw jest zgłaszanych do organów ścigania. Nie znaczy to jednak, że używanie mowy nienawiści i hejtu nie niesie za sobą żadnych konsekwencji prawnych. Szczególne przypadki są bowiem objęte karą grzywny i ograniczeniem wolności do lat 2.
PRZYDATNE LINKI
Program Obywatele dla Demokracji:
http://www.mowanienawisci.info
Humanity in Action:
https://uprzedzuprzedzenia.org/czym-mowa-nienawisci/
Amnesty International:
https://amnesty.org.pl/kampanie/nienawisc/
Global Dignity:
https://globaldignity.pl/materialy-do-pobrania/?fbclid=IwAR2TEwLR5P4TE8OpWGDnb0JU8eNUvL6tXXmU500CgmJdkr7U5GAhmOTSvSw
Projekt Polska:
http://hejtstop.pl/
Rzecznik Praw Obywatelskich:
https://www.rpo.gov.pl/pl/content/mowa-nienawisci-w-sieci-dotyczy-coraz-wiekszej-liczby-nastolatkow-w-biurze-rpo-zaprezentowano-raport
https://www.rpo.gov.pl/pl/content/jak-walczyc-z-mowa-nienawisci-20-rekomendacji-rpo-dla-premiera
https://www.rpo.gov.pl/pl/content/30-przykladow-mowy-nienawisci-w-ktorych-dzialania-prokuratury-budza-watpliwosci-RPO
Uchodźcy.info:
http://uchodzcy.info/mowa-nienawisci/reaguj-na-mowe-nienawisci-i-przemoc/
Instytut Monitorowania Mediów:
https://www.imm.com.pl/hejt-w-sieci-zwalczanie-mowy-nienawisci-z-monitoringiem-internetu/
Centrum Informacji Konsumenckiej:
https://cik.uke.gov.pl/news/hejt-i-mowa-nienawisci-nie-ignoruj-reaguj,176.html
Prawo.pl:
https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/dyskryminacja-i-mowa-nienawisci-w-internecie-a-art-255-kodeksu,502839.html
Policja:
https://policja.pl/pol/kgp/biuro-prewencji/wydzial-profilaktyki-sp/mowa-nienawisci-hejt-pr/79488,Mowa-nienawisci-hejt-przestepstwa-z-nienawisci.html
SCENARIUSZE WARSZTATÓW
https://edukacjamedialna.edu.pl/lekcje/hejt-i-mowa-nienawisci/
https://www.nowaera.pl/o-nas/programy-edukacyjne/dzien-godnosci
http://www.biblioteki.org/scenariusze/Aktywizm_internetowy_przeciw_mowie_nienawisci.html
https://migracje.ceo.org.pl/content/webinarium-jak-przeprowadzic-lekcje-o-przeciwdzialaniu-mowie-nienawisci?fbclid=IwAR2wmeJAYgKTZotlWltFeYzMcvym3d-4CcJUlbzraFEfW8UbkcsErGsTgG8
